3^η Σεπτέμβρη: Η αποδόμηση των μύθων

Του Γεωργίου ΠαπασίμουΔικηγόρου

Η διακήρυξη της 3^ης του Σεπτέμβρη το 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου, αποτέλεσε ένα εκ των σημαντικότερων ιστορικών – ριζοσπαστικών – σοσιαλιστικών ντοκουμέντων της σύγχρονης Ιστορίας της Ελλάδας. Παρά τις αναγκαίες γενικεύσεις, η διακήρυξη αυτή αποτύπωσε, συμβόλισε, αλλά, κυρίως, συγκρότησε κάτω από την ιδεολογική της «ομπρέλα», τον αριστερόστροφο ριζοσπαστισμό της Ελληνικής κοινωνίας, που διαμορφώθηκε σε όλη την μετεμφυλιακή περίοδο. Το νεοσύστατο, τότε, ΠΑ.ΣΟ.Κ. έγινε ισχυρή πολιτική δύναμη και κυριάρχησε στην πολιτική ζωή κατά την Μεταπολίτευση, επειδή, με καταλυτικό τρόπο, εξέφρασε πολιτικά και ιδεολογικά τα λαϊκά στρώματα (εργάτες, αγρότες, αυτοαπασχολούμενοι, μικρομεσαίοι), τα οποία ασφυκτιούσαν από την πολιτική καταπίεση και το παρακράτος της Δεξιάς, καθώς και από την έντονη κοινωνική και οικονομική τους περιθωριοποίηση στην μετεμφυλιακή συγκρότηση του νόθου και εξαρτημένου Ελληνικού περιφερειακού καπιταλισμού. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πέτυχε αυτή την πολιτική «ηγεμονία», γιατί εξέφρασε την μεγάλη συλλογική προσδοκία των στρωμάτων αυτών, η οποία αφορούσε, από τη μια μεριά, τον εκδημοκρατισμό της χώρας και την οριστική υπέρβαση των υπολειμμάτων του Εμφυλίου και την εθνική χειραφέτηση από τις στρεβλές εξωτερικές πολιτικές εξαρτήσεις και, από την άλλη μεριά, την δημιουργία μιας σύγχρονης κοινωνίας, με ισχυρά στοιχεία Κράτους Δικαίου και Πρόνοιας.

Η διακήρυξη της 3^ης του Σεπτέμβρη αποτέλεσε το σημείο αναφοράς και το ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο αυτής της πολιτικής «ηγεμονίας» του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Η σταδιακή απομάκρυνση από το γράμμα και το πνεύμα της 3^ης του Σεπτέμβρη, που εμφανίστηκε κατά την άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας και κορυφώθηκε την περίοδο της εκσυγχρονιστικής διακυβέρνησης (1996-2004), κατά την οποία κυριάρχησε ο τεχνοκρατικός και οικονομίστικος διαχειριστικός λόγος, με πλείστα όσα νεοφιλελεύθερα ιδεολογικά «δάνεια», αποτέλεσε, τότε, την βασική αιτία της πολιτικής και ιδεολογικής κρίσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της πολιτικής του ήττας το 2004.

Κατά την περίοδο της αντιπολίτευσης, από το 2004 έως το 2009, υπήρξε προσπάθεια υπέρβασης της ιδεολογικής κρίσης και επιχειρήθηκε να ξαναπιαστεί το κοινωνικό και ιδεολογικό «νήμα» του πνεύματος της διακήρυξης αυτής, η οποία, σημειωτέον, παραμένει, μέχρι και σήμερα, ιδεολογικά και πολιτικά επίκαιρη. Τα αιτήματα για εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη, εν μέσω της ισχυρής παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης και της κατάρρευσης της Ελληνικής περιφερειακής καπιταλιστικής καρικατούρας, αποκτούν, μάλιστα, σήμερα μια «άγρια» επικαιρότητα.

Η ανάληψη εξουσίας από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. του 2009 και η ατελέσφορη διαχειριστική και κυβερνητική του προσπάθεια για αντιμετώπιση του δημοσίου χρέους, του ελλείμματος και της έλλειψης ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι, κανείς αντικειμενικός παρατηρητής δεν μπορεί να παραγνωρίσει τις υπαρκτές μεγάλες δυσκολίες του εγχειρήματος, έχει «κονιορτοποιήσει» το γράμμα και «απονευρώσει» το πνεύμα της διακήρυξης της 3^ης του Σεπτέμβρη. Στο σημερινό κλεπτοκρατικό καπιταλιστικό Ελληνικό σύστημα, όπου βασική συνιστώσα είναι και το προδήλως ανίκανο πολιτικό προσωπικό, είναι, στην κυριολεξία, φουτουριστικό να αναζητά κανείς σ’ αυτούς, που διαχειρίζονται την εξουσία, σοσιαλιστικό όραμα και ιδεολογία.

Τελικά, ο τίτλος του άρθρου αυτού είναι λανθασμένος. Δεν έχει αποδομηθεί η διακήρυξη της 3^ης του Σεπτέμβρη, η οποία είναι επίκαιρη, αλλά το υποκείμενο, που δημοσιοποίησε αυτήν, δηλαδή το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ως σοσιαλιστικό κόμμα, το οποίο κυριάρχησε πολιτικά στην Μεταπολίτευση, αξιοποιώντας τα ερείσματα και τις ιδεολογικές καταβολές αυτής της ρωμαλέας πολιτικά διακήρυξης και σήμερα πρωτοστατεί, ως σοσιαλιστική «καρικατούρα», στην εφαρμογή σκληρών νεοφιλελεύθερων, άδικων και αδιέξοδων πολιτικών.