Αιολική ενέργεια: μια όχι και τόσο πράσινη τεχνολογία
Από:ΣΠΥΡΟΣ ΜΠΟΪΚΟΣ*
*Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στο ΙόνιοΗ χρήση της αιολικής ενέργειας (μέσω της μετατροπής της σε μηχανική) είναι γνωστή στον άνθρωπο από τα αρχαία χρόνια. Ο άνεμος για αιώνες έδινε την ώθηση του στη ναυσιπλοΐα. Στα χρόνια του Μεσαίωνα, ο ανεμόμυλος κατάφερε ένα αποφασιστικό πλήγμα στην πολιτική και οικονομική εξουσία του φεουδάρχη, αποτελώντας την εναλλακτική (με μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας ως προς την εγκατάσταση του) τεχνολογία στον νερόμυλο, πάντοτε εγκατεστημένο εντός του φέουδου και άρα εκμεταλλευόμενο από τον φεουδάρχη. Στη συνέχεια η αιολική ενέργεια χρησιμοποιήθηκε μέσω διαφόρων μικρής κλίμακας αιολικών διατάξεων στην άρδευση (πχ στο οροπέδιο του Λασιθίου, σε περιοχές των ΗΠΑ κ.α.) ή στην........ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΑ
2 σχόλια:
Αιολική ενέργεια: μια όχι και τόσο πράσινη τεχνολογία
ΣΠΥΡΟΣ ΜΠΟΪΚΟΣ*
Η χρήση της αιολικής ενέργειας (μέσω της μετατροπής της σε μηχανική) είναι γνωστή στον άνθρωπο από τα αρχαία χρόνια. Ο άνεμος για αιώνες έδινε την ώθηση του στη ναυσιπλοΐα. Στα χρόνια του Μεσαίωνα, ο ανεμόμυλος κατάφερε ένα αποφασιστικό πλήγμα στην πολιτική και οικονομική εξουσία του φεουδάρχη, αποτελώντας την εναλλακτική (με μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας ως προς την εγκατάσταση του) τεχνολογία στον νερόμυλο, πάντοτε εγκατεστημένο εντός του φέουδου και άρα εκμεταλλευόμενο από τον φεουδάρχη. Στη συνέχεια η αιολική ενέργεια χρησιμοποιήθηκε μέσω διαφόρων μικρής κλίμακας αιολικών διατάξεων στην άρδευση (πχ στο οροπέδιο του Λασιθίου, σε περιοχές των ΗΠΑ κ.α.) ή στην παραγωγή μικρών ποσών ηλεκτρικής ενέργειας (στα αγροκτήματα των ΗΠΑ) πριν περάσει στην αφάνεια λόγω του κινητήρα εσωτερικής καύσης και του εξηλεκτρισμού στις αρχές του εικοστού αιώνα.
Οι ελλείψεις των ορυκτών καυσίμων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ξαναφέρνουν την ιδέα της εκμετάλλευσης της δύναμης του ανέμου στα επιστημονικά επιτελεία της Δύσης, όμως οι προσπάθειες παρέμειναν σε περιορισμένη κλίμακα μέχρι τη δεκαετία του 1970. Τότε, ο αυξανόμενος οικολογικός προβληματισμός, η αντίθεση στην πυρηνική ενέργεια και εν τέλει η κρίση του πετρελαίου του 1973 έθεσαν με νέους όρους το ζήτημα, με αποτέλεσμα την σύγχρονη αιολική τεχνολογία. Όμως η ιστορία των προσπαθειών αξιοποίησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) απέχει εξίσου από το να είναι αθώα, όσο και πράσινη.
Η σύγχρονη αιολική τεχνολογία, δηλαδή τα αιολικά πάρκα που αποτελούνται από συστοιχίες (συνήθως έξι ή δώδεκα) ανεμογεννητριών, έχει συγκεντρώσει από πολλές πλευρές τα πυρά της κριτικής. Η λογική με την οποία κατασκευάζονται τα αιολικά πάρκα δεν λαμβάνει υπόψη της τον μετριασμό των ενεργειακών απαιτήσεων των κοινωνιών, ούτε έχει καταφέρει να παράσχει ένα σχέδιο συνολικής αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων.
Ενώ στις δεκαετίες του 1970 και 1980 που αναπτύσσονταν η σύγχρονη αιολική τεχνολογία φάνηκε ότι οι ανεμογεννήτριες μικρής (οικιακής κλίμακας) ήταν η πλέον οικονομική και οικολογική λύση, εν τέλει κυριάρχησε η αντίληψη που πρόσβλεπε σε κατασκευές μεγάλης κλίμακας που θα διοχέτευαν το παραγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα στο εμπορικό δίκτυο.
Το πρώτο πρόβλημα που δημιουργεί αυτή η τεχνολογική επιλογή είναι ότι η ενέργεια που παράγεται από τα αιολικά πάρκα αυτή της μορφής δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των περιοχών στις οποίες λειτουργούν. Πέρα από τις διακοπές στη λειτουργία τους λόγω νηνεμίας, η πλεονάζουσα ενέργεια από τις μέρες που πνέουν ισχυροί άνεμοι δεν μπορεί να αποθηκευτεί (με εξαίρεση την περίπτωση της Ικαρίας, όπου ο σχεδιασμός προβλέπει αποταμιευτήρες ενέργειας) οπότε η περιοχή που υφίσταται την όχληση από την παρουσία των ανεμογεννητριών θα πρέπει και πάλι να ηλεκτροδοτείται από το εθνικό δίκτυο. Επιπρόσθετα, προκειμένου η παραγόμενη ενέργεια να φτάσει στο εθνικό δίκτυο και να αναδιανεμηθεί θα πρέπει να αναβαθμιστεί το υπάρχον δίκτυο ώστε να “σηκώνει¨ την μεταφορά αυτής της ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι στο κόστος του κάθε αιολικού πάρκου ( που αναλαμβάνει συνήθως η κατασκευάστρια εταιρία, η οποία όμως επιδοτείται για αυτό κατά 80%) προστίθεται το κόστος αναβάθμισης του ηλεκτρικού δικτύου (το οποίο αναλαμβάνει η ΔΕΗ στην ελληνική περίπτωση) που υπερβαίνει αρκετές φορές το κόστος εγκατάστασης του πάρκου.
Το δεύτερο πρόβλημα που προκύπτει είναι η έκταση που απαιτείται για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων. Λόγω του μεγέθους των ανεμογεννητριών και των στροβιλισμών του ανέμου που παράγονται από τη λειτουργία της κάθε μιας, η απόσταση μεταξύ δυο ανεμογεννητριών δεν μπορεί να είναι μικρότερη από μια δυο εκατοντάδες μέτρα.
Επιπλέον το ύψος τους απαιτεί την κατασκευή θεμελίων (από μπετόν) που απλώνονται σχεδόν σε όλη την επιφάνεια του πάρκου και εδώ πρέπει να προστεθεί και η έκταση που απαιτείται για το δίκτυο σύνδεσης των ανεμογεννητριών , των συστοιχιών και των πάρκων μεταξύ τους και με το εθνικό δίκτυο ηλεκτροδότησης. Εξαιτίας της κατασκευής των θεμελίων και της διάνοιξης δρόμων προκειμένου να περάσουν τα φορτηγά και οι γερανοί που χρειάζονται για τη μεταφορά και την συναρμολόγηση των γεννητριών είναι απίθανο σε οποιαδήποτε έκταση υπάρχει αιολικό πάρκο να συνδυαστεί με τη γεωργία. Η κτηνοτροφία πάλι είναι αδύνατη στις περιοχές αυτές λόγω του θορύβου που παράγει η λειτουργία των ανεμογεννητριών. Οι εκτάσεις αυτές, δεδομένου ότι πρέπει να παρουσιάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (υψηλές εντάσεις ανέμων και μεγάλη ενιαία έκταση) συνήθως στην Ελλάδα αποτελούν εκτάσεις είτε του δημοσίου είτε της εκκλησίας, που παραχωρούνται στον ιδιώτη για κάποιες δεκαετίες.
Το τρίτο πρόβλημα είναι το υψηλό κόστος μεταφοράς, συναρμολόγησης αλλά και συντήρησης των ανεμογεννητριών. Δεδομένης της υψηλής τεχνολογίας που χρησιμοποιείται στην κατασκευή τους, σε περίπτωση βλάβης μια ανεμογεννήτρια θα πρέπει να αποσυναρμολογηθεί, να σταλεί το μέρος που παρουσίασε τη βλάβη στο εργοστάσιο (η Ελλάδα δεν διαθέτει τέτοιο), να επιδιορθωθεί ή να αντικατασταθεί και να επανασυναρμολογηθεί . Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν το κόστος της συντήρησης των αιολικών πάρκων καθιστά την επένδυση βιώσιμη επιτείνοντας τον κίνδυνο να γίνουμε μάρτυρες στις επόμενες δεκαετίες αιολικών πάρκων – φαντασμάτων που θα σαπίζουν στα βουνά και τις θάλασσες της Ελλάδας.
Το πέμπτο και ίσως σημαντικότερο πρόβλημα είναι η αναπτυξιακή πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία με το πρόσχημα της αντικρισιακής και αναπτυξιακής πολιτικής θα παραχωρεί στους επιχειρηματικούς ομίλους τα δικαιώματα μελέτης και εγκατάστασης αιολικών πάρκων σε περιοχές της Ελλάδας με τη διαδικασία του fast track, η οποία εξαιρεί από την αδειοδότηση τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους και την τοπική αυτοδιοίκηση. Έτσι ήδη σχεδιάζεται η δημιουργία πενήντα αιολικών πάρκων στην Μυτιλήνη, η οποία, αν εφαρμοστεί θα σημάνει το τέλος κάθε αγροτικής, κτηνοτροφικής ή τουριστικής δραστηριότητας στην ύπαιθρο του νησιού οδηγώντας τους κατοίκους στην πρωτεύουσα του νησιού ή της χώρας όπου θα απολαμβάνουν τα αντισταθμιστικά οφέλη που υποσχέθηκε η κυβέρνηση. Ακόμη και αν στη συγκεκριμένη (ή σε κάθε άλλη) περίπτωση ο επιχειρηματίας αναλάβει το κόστος της αποκατάστασης της περιοχής μετά τη χρήση (σε μερικές δεκατίες δηλαδή) δεν υπάρχει τρόπος να αποκατασταθούν ούτε τα δάση ούτε οι ελαιώνες του νησιού. Ακόμη και αν οι ανεμογεννήτριες αποσυναρμολογηθούν και πουληθούν σαν υλικό προς ανακύκλωση, οι τσιμεντένιες βάσεις και οι ασφαλτόδρομοι θα παραμείνουν ως υπόμνηση της “πράσινης ενέργειας” που έφερε στην Ελλάδα η πράσινη και η μπλε πολιτική της εποχής μας.
Τέλος, αν συνυπολογιστεί η ενέργεια που χρειάζεται η κατασκευή, μεταφορά, εγκατάσταση και δικτύωση των ανεμογεννητριών ενός αιολικού πάρκου της συγκεκριμένης τεχνολογίας, η οποία ακόμη παράγεται από ορυκτά καύσιμα ίσως και να υπερβαίνει τη συνολική ενεργειακή απόδοση του πάρκου στον προσδοκώμενο χρόνο λειτουργίας του. Με άλλα λόγια, η συγκεκριμένη προσέγγιση των ΑΠΕ είναι ένα χόμπυ που απαιτεί πολύ χρήμα, πετρέλαιο και παρθένα έκταση προκειμένου να παράσχει στις εταιρίες του κλάδου και στους πολιτικούς ταγούς το άλλοθι της “οικολογίας” και της “πράσινης ενέργειας”. Εν τέλει, η μοναδική οικολογική στάση μάλλον είναι η αντίθεση στις πολιτικές της «Επιτάχυνσης της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος» συνολικά και στα “πράσινα” αιολικά πάρκα της καταστροφής των παρθένων περιοχών της χώρας μας που ετοιμάζει fast track η κυβέρνηση, εν αναμονή των πράσινων – χωρίς εισαγωγικά αυτή τη φορά – τεχνολογιών και πολιτικών του μέλλοντος.
*Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στο Ιόνιο
Δημοσίευση σχολίου